CÁCH HÀNH TRÌ THIỀN TUỆ (BÀI 22)

CÁCH HÀNH TRÌ THIỀN TUỆ (BÀI 22)

Tìm một đề mục thích hợp để quán .

Hỏi 1: Có bao nhiêu  đề mục để quán ?

Đáp 1: Ngũ uẩn gồm có Sắc (thân mind/matter), Thọ (feelings), Tưởng (awareness of things), Hành (mental formation), Thức (perception).

Có 4 cách quán: Quán Thân, Quán Thọ, Quán Tâm và Quán Pháp theo như hướng dẫn trong Kinh Tứ Niệm Xứ.

Quán Thân là quán về Danh Sắc (mind and matter). Quán Thọ là quán về Cảm Thọ (Feelings) trên Thân và phản ứng của Tâm (emotional reaction of mind). Quán Tâm là quán sự nhận biết (emotional consciousness). Quán Pháp là quán về thông tin ghi nhận lưu trữ (perception).

Hỏi 2: Làm sao tìm ra cái đề mục phù hợp để quán cho có hiệu quả nhanh chóng ?

Đáp 2: Quán Thọ thích hợp cho người có tánh Tham và nhận thức cao. Thí dụ: những người như Bác Sĩ, Luật Sư, giáo sư, kế toán, đa phần những người này có nhận thức cao (high intellect) và tánh tham (greedy temperament). Quán Tâm thích hợp cho những người có Tà Kiến (wrong views). Quán Sắc thích hợp cho những người có nhận thức chậm và tánh tham (greedy temperament with low intellect). Quán pháp thích hợp cho những người có nhận thức cao nhưng không có tham (non-greedy temperament with high intellect). Nếu đề mục không thích hợp cho hành giả thì giống như cho một trái dừa khô to lớn cho con khỉ. Nó không biết cách nào để ăn trái dừa này. Cho nên satipatthana có thể tạm chia là 4 phần như nói trong những bài trước.

Hỏi 3: Có cách nào nhận biết loại người thích hợp với đề mục nào hay không ?

Đáp 3: Người thích vị chua xem như có liên quan đến Sân hận (dosa). Người thích ngọt có liên quan đến Tham (greedy temperament). Người thích vị đắng có liên quan đến Si (deluded temperament).

Dosa temperament Sân hoạt động song hành với người có nhận thức cao.  Quán Pháp thích hợp cho loại hành giả này. Nếu cái Ngã bị huỷ diệt thì cái Tuệ sẽ phát sinh nhanh chóng.

Sắc pháp (matter/mind) thich hợp cho người có moha và Si Mê deluded temperament. Người này nên khởi đầu bằng anapana.

Hỏi 4: Có mấy loại temperaments ?

Đáp 4: Có 6 loại temperaments: greedy, hateful, deluded, faithful, speculative, và loại người intellectual.  Bạn nên chọn đề mục phù hợp với temperament.

Hỏi 5: Quán tuần tự như thế nào để thấy Niết Bàn ?

Đáp 5: Bạn nên bắt đầu với quán pháp (dhamma-khandha) qua sự nhận biết thường xuyên tỉnh giác về hơi thở Ra và Vào. Dịnh sẽ phát sinh. Càng lúc thì Định càng vững chắc. Bạn có thể kiểm soát cái Tâm.

Bạn sẽ nhận biết những sự thay đổi của Thân như là nóng lạnh, tới lui, chuyển dịch. Có khi chúng xuất hiện chỗ này một cái rồi chỗ khác một cái khác.

Càng Định thì càng nhận rõ những ngứa ngáy nơi thân, cái sự đau nhức... Đó là Cảm Thọ (vedanakhandha) và chúng chiếm hữu cái Thân của Bạn.

Các sự thay đổi của Thân cho Bạn biết về sự Sanh Diệt của Thân.  Chỉ có Sanh Diệt. Chẳng có nam, nữ, trẻ, già.... Cũng chẳng có cái Tôi (I, Me). Chỉ còn sự Khổ (Dukkhasacca) và cuối cùng là vô thường, vô ngã. Các sự sinh diệt đột nhiên chấm dứt, và ngũ uẩn cũng biến mất. Tuệ sinh ra do sự biến mất của Sinh và Diệt là  Nirodha Sacca. Giống như phim xi nê, khi phim chấm dứt thì màn hình trở lại trắng và không có hình ảnh nào nữa. Nơi đó gọi là Niết Bàn, tịch tĩnh.

(còn tiếp)